بازهم چاره علی بود

دوشنبه 29 آبان ماه 96 مصادف با اول ربیع الاول

منطقه زلزله زده سرپل ذهاب- ساعت 7 صبح

   سرمای صبح هنوز آنقدر نیست که آزار دهنده باشد. برای من که اورکت پوشیده ایم که اینطور است. از کنار مسکن مهر می گذرم و نگاهم را به ساختمانهایش می اندازم که با ستونهای استوار نظاره گر مردمانی است که در کوچه ها و خیابانهای اطرافش چادر زده اند. بیدار هستند و کم کم از چادرهایشان بیرون می آیند. حضور افرادی غیر از نیروهایی که در این چند روز در خیابانهای اطراف خود می بینند کمی به تعجبشان وامی دارد. چند کوچه آنطرف تر خرابیهای اصلی شروع می شود. در محله فولادی. مدرسه ای تازه ساز که دیوارهایش ریخته و بادگیرهایش آجرها را به تمام معنا ترکانده و بیرون ریخته و دیوارهایی نیز که سالمند، خیلی کج اند و در حال افتادن. دورتادور جان پناه هایش هم به صورت منظم، ریخته. ساختمانهای تازه ساز و یا در حال ساخت اطرافش هم بعضاً از یک یا چند گوشه خراب شده اند.

    یکی از اهالی همین محله که می خواهد وارد ساختمان سه طبقه ی تازه سازش که کمی تخریب شده شود با دیدنم به گفتگو می پردازد. گویی منتظر کسی است که با او درد دل کند. گفتم که إن شاءالله خسارت جانی نداشته ای؟ گفت نه. همه سالمیم ولی از زنده ماندن پسرم و فرزندانش که در آن شب زلزله از راهرو فرار کردند متعجبم و اگر کمک خدا نبود جان سالم به در نمی بردند. گفت 380 میلیون خرج خانه کرده ام ولی باز بعضی از دیوارهایش ریخته است. گفتم چه کاره ای؟ چوبدارم و از منزل دیگرم که در روستاست می آیم. احشامم همه تلف شده اند. می گویم خدا را شکر که خودت و اهل و عیالت زنده اید. از او می گذرم و می روم. پیرزنی از میان آوار، به سختی جل و پلاس سالم پیدا می کند و شوهر پیرش در کنار خرابه، به آهستگی چند فنجان جان به در برده را داخل کیسه ای می گذارد که ببرد. به کجا؟ نمی دانم. خدارا شکر که اینها هم سالمند.

    کوچه به کوچه را که بگردی هزار داستان مختلف می توان بنویسی که در یک چیز شریکند. عمری جمع کنی و به آنی زکف بدهی. برخی همه را و برخی قسمتی را. خیلی سعی کنی با واژه هایت، بی ارزشی دنیا را بفهمانی، نمی توانی به اندازه یکی از این خرابه ها موفق باشی. بسته های گوشت قیمه قیمه شده، لوبیای آماده، بامیه خورشتی و ... را می بینم که حتماً چندی قبل از آن توسط کدبانوی کُرد، بسته بندی شده و فریزر شده تا در وقت خودش برنجی را تزیین و یا میهمانی را به سامان کند و امروز در جوی آب و در کنار خرابه ای از میان فریزر به بیرون ریخته شده. دبه های ترشی، شیشه های مربا و ... و ماشین اسباب بازی مچاله ای که بر آجرهای شکسته نشسته است. در کنارش عکس جوانی است که حکایت از سفر فرنگش دارد و در کنار پل معروف و رود پرآوازه و ... و الان در کنار همان ماشین شکسته افتاده است.

   اگر هر چند دقیقه یک بار آه نکشی نفست بالا نمی آید و اگر حسرت نخوری قدم از قدم برنمی داری و اگر عبرت نگیری نمی گذری. سقف هایی که فرو ریخته و دیوارهایی که بر زمین خوابیده و ستون هایی که کمر شکسته اند و خانه ای که حجابش افتاده و نگاه رهگذران را به خود می خواند و می خواند، هان ای دل عبرت بین، ازدیده عبر کن هان/ ایوان "و منازل "را آیینه عبرت دان. لوستری که نباید به خود گرد و غباری می دید، اکنون بازیچه باد شده است و پرده ای که ساعتها برای انتخاب رنگش وقت صرف شده و زینت اتاق خواب بود، الان زیور تیرآهن های خمیده شده است. تخت خوابی که نشانه تجمل بود، هفت روز است فنرهای بیرون زده اش دست به دامن رهگذران است. حال عجیبی است که اگرچه دیدن ندارد ولی دیدنی است. چرا که این روز برای همه محتمل است. امروز نوبت سرپل بود، شاید فردا نوبت جای دیگر.

    مثل کلاس تاریخ، ساعت به سرعت می گذرد و کوچه ها و خانه ها پر است از درسهای نخوانده ولی نمی دانم چرا برخی در همان درس مسکن مهر مانده اند و در جا می زنند و سالهاست از آن مهر، دل پرکینه دارند. حتماً فرجام تنبل ها را ندیده اند که برجا مانده اند و درجا می زنند. مثل کسانیکه به زور می خواستند درس برجام را به جای دهقان فداکار و حسین فهمیده بگذارند و نشد ولی شاید بشود کنار روباه و زاغ بنشانیمش. از یکی از کوچه ها جوانی می آید و درب نیمه جانی که بدون دیوار ایستاده است را باز می کند و به خانه مخروبه می رود. شاید به دنبال لباس گرم است، اگر پیدا کند. دوباره مشغول عبرتم که همان جوان بیرون می آید و عکسی چروک شده را باز می کند و می تکاند و صاف می کند. تصویرِ آقایی است که لبخندش آبادانی است. از جوان می پرسم کجا می روی؟ می گوید رهبر آمده. مگر او برایمان کاری کند، دیگران که ... . یکی برای سلامتی او و رهبرش صلوات می فرستد و زندگان صدا به صلوات بلند می کنند.

    خودرویی در میان کوچه ها می چرخد و می گوید: رهبر معظم انقلاب تا ساعتی دیگر در مقابل فنی حرفه ای سخنرانی می کند هرکس مشتاق دیدار اوست بسم الله. از میان چادرها مردم یکی یکی راهی می شوند تا به میعادگاه برسند. سر و وضعی مرتب می کنند و سینه صاف می کنند تا بغضشان به ناگاه آقایشان را آزرده نکند. زنان می آیند و معمولاً کاغذی به دست دارند و خودکاری. چند قدم می روند و می نشینند و می نویسند و دوباره به راه می افتند تا حرف دیگری را به ذهن بیاورند. گویی فرصتی برای نشستن و فکر کردن نیست. باید به راه افتاد و اندیشید. جوانان و کودکانی هستند که زلزله زندگیشان را زیر و رو کرده است و جز تکه مقوا و خرده ذغال و یا خودکار بریده نویس، چیز دیگری ندارند تا بنویسند" آقاگیانکم خوش هاتیده"، " رهبرم با آمدنت خانه ویرانم از یادم رفت"، آن یکی تاکسی پرایدش را از زیر آوار درآورده و دوکودکش را از جای شیشه جلو بلند کرده بود تا با مقوانوشته ای، به رهبرشان خوش آمد بگویند.

   مردم به ذوق آمده در راه، با خود می گفتند مگر آقا کاری بکند. پیرزنی می گفت ایکاش آقا به خانه های ویرانمان سری بزند و از نزدیک ببیند. گفتم می آید، شک نکن. آقا با دیگران زمین تا آسمان فرق دارد. شهر پر بود از امواج عشق و عاطفه، که سینه ای فراخ یافته بودند تا هفت شبانه روز غم و غصه خود را در آغوشش گریه کنند و حرف بزنند. مردم کرمانشاهند، کم نیستند، امتحان پس داده اند، کم نیست. کردهایی که یار روز عسرت نظامند و پهلوانانی که سینه ستبرشان، سپر اسلام و انقلاب. اینها مردم سرپل ذهابند و در سایه احمدبن اسحاق که نایب چهار امام بود، قد کشیده اند. "آقا" ها را می شناسند و نائب الامام را تشخیص می دهند. مگر می شود آقا در میانشان نیاید. می آید که اینها اصل امنیتند و در کنارشان بودن آرامش آور است. آنها که ریگی به کفش دارند از این قوم هراسانند.

   کوچه رنگ زندگی می گیرد و گویی خون در شریان پیکری بی جانش می جوشد. چند ماشین در میان کوچه های غم زده می پیچند و چند نفر می دوند. خبری در راه است. ماشین اول و دوم نه، چهارمی می ایستد و مردی از آن پیاده می شود که در این مردستان خوب می شناسندش. صدا بلند می کنند" صل علی محمد، نایب مهدی". مردم هجوم می آورند و کودکان بر دیواره های خرابه می جهند و زنان بغض می کنند. آقا چون سروِ میانِ باغ، در میان مردم می آید و مردمند که سراز پا نمی شناسند تا دستی به دست گرم رهبرشان برسانند. آقا از مردم می پرسند و مردم جواب می دهند و یکدیگر را هُل می دهند که خود پاسخ بدهند. مردمان پاسخگو. آقا سؤال می کند و دستانش در دستان مردم دست به دست می شود. مردم می خندند و گاهی گریه می کنند که این از ویژگیهای دیدن مردان خوب خداست. آقا که جای خود دارد و بوی خمینی و شهیدان این مردم را می دهد. پدر مهربان و پیر و مراد اینهاست. دستان گره شده مردم در دستان آقا را نمی بینید و آرامش به هیجان درآمده مردم را نمی شنوید؟

   شیعه و سنی و اهل حق آقا را چون نگین ثمین، حلقه می زنند. چند محافظ آقا کم می آورند و حفاظت از آقا به دست مردم می افتد. خودشان محافظت می کنند و باز به سؤالات پاسخ می دهند. آقا چند قدمی را در میان امواج راه می روند و مردم در کنار و اطراف بر روی خرابه ها پا می گذارند تا او آبادی ببیند. برخی می افتند و بلند می شوند که عادت دارند. برخی آنقدر صمیمی اند که با آقا کردی حرف می زنند و توقع پاسخ دارند. آقا سوار می شوند تا به جمع مردم منتظر در محل سخنرانی برسند. ماشین آقا هم بوسیدنی است. آنها که نمی دانند، بیایند و از مردم سرپل بپرسند. گویی اینرا مردم کرمانشاه قبل از برقعی گفتند" باز هم چاره علی بود، نه آن دیگرها... ". پسر جوانی پس از آنکه آقا رفت از من پرسید: آقا بالاتر است یا فلانی؟ نمی دانستم چه می خواهد بگوید. تا خواستم جواب بدهم گفت آقا. گفت آقا یک نفر است ولی هرکس می تواند رئیس شود، پس چرا دیگران از ماشین پیاده نشدند[1] و آن وزیر هنوز هم ناپدید است[2] ولی آقا در کوچه پس کوچه های سرپل دست در دست مردم، با آنها حرف می زند؟